Blog en nieuws
« ga terug
AVG: wat moeten we ermee?
Hoe voldoe je aan de AVG tijdens publicatie van beeldmateriaal bij een bedrijfsfeest of evenement? PV-Magazine brengt het voor je in kaart.
Sinds de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) op 25 mei 2018 haar intrede deed, denkt menigeen dat foto’s of video’s maken opeens streng verboden is en dat bij publiceren ervan een rechtszaak onvermijdelijk is. Doe normaal! Blijf gewoon lekker filmen en fotograferen.
De AVG is vooral van toepassing voor bedrijven, stichtingen, verenigingen, overheid etc. en voor de gevallen waarin persoonsgegevens openbaar gemaakt worden, door het bijvoorbeeld (openbaar) te publiceren op social mediakanalen. Het schieten van vakantiekiekjes of wat gezellige selfies en fotograferen of filmen tijdens besloten feestjes, zal niet snel een probleem opleveren. Je hebt in die gevallen dus geen expliciete toestemming van de gefotografeerde nodig.
Hoe zit het nou eigenlijk?
We trekken allemaal graag onze smartphone om van alles vast te leggen. Leuk om het later nog eens terug te zien. Foto’s die je privé houdt, die bijvoorbeeld op je telefoon staan en die je misschien via de groepsapp of op een andere manier in beperkte kring deelt of laat zien, dat valt allemaal buiten de AVG. De AVG geldt met name voor bedrijven en instanties, met name voor hen die persoonsgegevens openbaar maken. Het maken van vakantiefoto’s of wat coole selfies tijdens feestjes, zal normaliter geen problemen opleveren. Je hebt in dit geval dan ook geen toestemming van de geportretteerde nodig.
Portretten zijn toch persoonsgegevens?
Dat klopt. Als iemand herkenbaar in beeld is gebracht, kunnen we spreken over een persoonsgegeven. Het gaat erom of je iemand identificeert of kunt identificeren. Dat kan bijvoorbeeld middels een portret. Maar hoe zit dat dan met een foto die je bijvoorbeeld op het Leidseplein neemt? Met allemaal passanten die dan ‘toevallig’ op de foto komen? Je hebt geen benul wie die mensen zijn. Is er dan ook sprake van een persoonsgegeven? Nee, in dat geval zijn de portretten geen persoonsgegevens. De reden die daaraan ten grondslag ligt, is dat je dan te veel inspanning zou moeten doen om te achterhalen wie die personen zijn. Je zou geen onevenredige inspanning hoeven leveren om die personen te identificeren.
Straatfotografie en vakantiefilmpjes
In het geval van straatfotografie, grote evenementen en vakantiefilmpjes is er meestal geen sprake is van een persoonsgegeven. Althans, niet voor de fotograaf die de personen niet kent en ook niet gemakkelijk kan achterhalen wie de personen zijn. Als er geen sprake is van een persoonsgegeven, is ook de AVG niet van toepassing en heb je geen toestemming nodig.
Portretten
Als iemand herkenbaar in beeld is gebracht, is dat in principe een persoonsgegeven. Het gaat er namelijk om of je iemand identificeert of kunt identificeren. Dat kan met een portret. In wezen zijn portretfoto’s altijd bijzondere persoonsgegevens. Dit is alleen al vanwege het feit dat er ras en etniciteit uit af zijn te leiden en eventueel zelfs aanvullende gegevens zoals leeftijd of wellicht medische gegevens omdat aan de foto een beperking of een aandoening valt af te leiden. Bijvoorbeeld omdat de geportretteerde brildragend is. Of wanneer de geportretteerde een tulband, hoofddoek, keppeltje of ketting met kruisje een geloof verraden. Wanneer een portret ter identificatie wordt gebruikt, zoals op een identiteitskaart of gezichtsherkenning, dan kan het ook een biometrisch gegeven zijn. Dat is volgens de Hoge Raad absoluut een bijzonder persoonsgegeven. In 2016 publiceerde de Autoriteit Persoonsgegevens beleidsregels over cameratoezicht, waar toch iets anders in te lezen viel: “Gelet hierop beschouwt de Autoriteit Persoonsgegevens camerabeelden van een persoon thans, ook om opportuniteitsredenen, niet als bijzondere persoonsgegevens als: het doeleinde van de verwerking niet gericht is op het verwerken van bijzondere persoonsgegevens dan wel op het onderscheid maken op grond van een bijzonder persoonsgegeven, het voor de verantwoordelijke redelijkerwijs niet voorzienbaar is dat de verwerking zal leiden tot het maken van onderscheid op grond van een bijzonder persoonsgegeven, en de verwerking van die bijzondere persoonsgegevens onvermijdelijk is bij die verwerking. Er moet dus aan alle drie de voorwaarden voldaan zijn om te kunnen zeggen dat er geen sprake is van een bijzonder persoonsgegeven als iemand herkenbaar in beeld is gebracht”.
Bijzondere persoonsgegevens niet verwerken, tenzij
Stel dat we er even van uitgaan dat er wel sprake is van een bijzonder persoonsgegeven. Dat is van evident belang, omdat bijzondere persoonsgegevens niet verwerkt mogen worden. Toch zijn er ook uitzonderingen:
- Toestemming vragen. Maar let op; die kan ook weer worden ingetrokken.
- Nodig voor de uitvoering van rechten of verplichtingen omtrent het arbeidsrecht of sociale zekerheidsrecht
- Nodig voor de bescherming van vitale belangen van de betrokkenen (zal met een foto niet snel het geval zijn).
- Verwerking wordt verricht door een stichting of vereniging zonder winstoogmerk, op het gebied van politiek, levensbeschouwing, godsdienst of vakbond.
- Persoonsgegevens zijn al door de betrokkene openbaar gemaakt.
- Verwerking is noodzakelijk voor een rechtsvordering.
- Verwerking noodzakelijk is voor de identificatie.
Daarnaast zijn onderdelen van de AVG niet van toepassing op de: “verwerking van persoonsgegevens voor uitsluitend journalistieke doeleinden en ten behoeve van uitsluitend academische, artistieke of literaire uitdrukkingsvormen.”
Journalistiek is vrijheid van meningsuiting
Journalistiek klinkt heel beperkt, maar dat is het gelukkig niet. Door het Hof van Justitie is al vaker uitgesproken dat het hier niet specifiek gaat om het beroep van journalist, maar om de vrijheid van meningsuiting in het algemeen. Als je doel is om informatie te geven of je mening of ideeën te ventileren, voldoe je al aan die eis. Zelfs als je een winstoogmerk hebt en bijvoorbeeld advertenties op je website hebt geplaatst of op een andere manier via die website gelden genereert. Dat betekent dus ook dat je geen toestemming nodig hebt, omdat je al gebruik kunt maken van de uitzondering die de vrijheid van meningsuiting biedt.
Een van de zes grondslagen nodig
Het maken en publiceren van een portretfoto kan dus al snel onder een uitzondering voor het verwerken van bijzonder persoonsgegevens vallen. Toch heb je nog steeds een grondslag en een doel nodig. De omschrijving hiervan moet je mededelen onder de noemen informatieplicht. Dat doe je doorgaans met een privacyverklaring.
De zes grondslagen zijn:
1. Toestemming;
2. Vitale Belangen;
3. Wettelijke Verplichting;
4. Overeenkomst;
5. Algemeen Belang;
6. Gerechtvaardigd Belang.
In de meeste gevallen kun je het gerechtvaardigd belang als grondslag gebruiken. Juist de vrijheid van meningsuiting sluit daar goed bij aan. Om van deze grondslag gebruik te kunnen maken, moet je wel doorlopend een belangenafweging maken. Uiteraard een afweging tussen jouw belang en het belang van de geportretteerde. Per saldo is dit daarom bijna gelijk aan het portretrecht.
Groepsfoto’s
In het algemeen worden groepsfoto’s gedoogd zolang ze maar wel intern gebruikt worden. Foto’s van medewerkers, leden of deelnemers klakkeloos op een website publiceren mag niet zonder toestemming. In elk geval niet als lijst. Foto’s publiceren van een activiteit zou in de meeste gevallen weer wel kunnen onder de noemer van vrijheid van meningsuiting. Weeg wel altijd het belang van publicatie af tegen het belang van de betrokkenen.
Straatfotografie en evenementen
Wanneer je foto’s neemt op locaties waar veel onbekende mensen aanwezig zijn, is het doorgaans wel toegestaan. Een foto van een evenement bij een verslag daarvan plaatsen valt al snel onder de vrijheid van meningsuiting. Diezelfde foto gebruiken ter aankondiging van het volgende event, bijvoorbeeld in een advertentie, mag niet altijd. Heimelijk fotograferen in besloten ruimtes, daar moet wel duidelijk zijn dat er gefilmd en/of gefotografeerd wordt. Dit kan door middel van dat camera’s heel zichtbaar zijn of dat het specifiek bij de ingang wordt aangekondigd.
Social Media
Lukraak foto’s plaatsen op bijvoorbeeld Facebook, Instagram of Twitter is twijfelachtig. AIs je account zeer besloten, met maar een kleine groep vrienden en worden foto’s niet openbaar gedeeld? Dan zou het onder huiselijke kring kunnen vallen. Let wel op de voorwaarden van het sociale medium. Datzelfde geldt voor besloten Facebookgroepen. Bij openbare groepen is er geen sprake van privégebruik. Is de besloten groep niet al te groot, dan kan het misschien wel.
.png){kind=logo}